Kazım Karabekir Paşa'nın Kaleminden Iğdır'ın Kurtuluşu - Murat AKKUŞ

Kazım Karabekir Paşa'nın Kaleminden Iğdır'ın Kurtuluşu

Yazar: Murat AKKUŞ |  Tarih: 14 / 11 / 2025 |  Yazı Okunma: 10882

---

Bugün Iğdır'ın yüz beşinci kurtuluş yıl dönümünü kutluyoruz. Iğdır'ımızın kurtuluşunun 105. yılı kutlu olsun.

Iğdır'ın gerçek kahraman ve Kurtarıcıları şanlı ecdadımızdır. Iğdır'ın (İdîr) düşman işgalinden nasıl kurtulduğunu öğrenmek için tarihi iyi bilmek gerek.

Gelin Karabekir Paşa'nın anılarını yazdığı "İstiklal Harbimiz" adlı kitabında övgü ile bahsettiği Milli Çete Reisleri Hamit Bey, Ali Merze Bey, Ahmet Haso Bey, Yusuf Ağa ve Hasan Nado Bey’in kahramanlıklarına ve tarihe birlikte bir yolculuk edelim:

15 Kolordu Kumandanı Karabekir Paşa anılarını yazdığı kitabında Iğdır'ı savunan Kürt Bey'leri Hamit Bey, Ali Merze Bey, Ahmet Haso Bey, Hasan Nado Bey ve Yusuf Ağa’dan övgüyle bahsetmektedir. Hatıratının Iğdır ile ilgili kısmında bu şahsiyetlerin dışında başka bir isim zikredilmemaktedir.

Paşa kitabında; Azerbaycan'a (İran) başlayan kaçmalara da dikkat çekerek kaçışların durdurulması gerekliliğine işaret etmektedir. 

Aşağıdaki tarihi belgeler İstiklal Savaşımızın doğu cephesi komutanı Kazım Karabekir Paşa’nın anılarını yazdığı “İstiklal Harbimiz” adlı kitabının 377’ci ve 378’ci sayfalarından alınmıştır.

 

Bu tarihi belgelerde Ermenilerin bölgede yaşayan ahaliye nasıl katliamlar yaptıkları açıkça belirtilmiştir.

Aşağıdaki belgeleri okuduğunuzda Iğdır'ın nasıl ve hangi kahramanlar tarafından kurtarıldığına tanıklık edeceksiniz.

Ayrıca o tarihlerde Iğdır’a hakim olan Kürt Bey'lerine müracaat eden Ermeni temsilcisi Baron Haçador Ağa’ya, Halen ilimizde torunları yaşayan Kürt Bey'leri Hamit Bey, Ali Merze Bey, Ahmet Haso Bey ve Yusuf Ağa’nın verdikleri cevap günümüz gençliğinin önünü aydınlatan, örnek teşkil edecek bir şeref belgesidir.

Ermenilerin ele geçirdikleri müslümanları balta ve süngülerle beş yıl boyunca katlettiği Kürt beylerinin tarihi mektubunda çok bariz bir şekilde yazılmış. Ermenilerin mektubuna Kürt Bey'lerin verdiği cevapı da aşağıda dikkatlerinize sunacağım. 

Onların mücadeleleri her zaman bizlere bu yurdun evlatları ve bu toprakların sahibi olarak büyük emsal olacaktır. Kendilerini bir kez daha rahmet ve minnetle yad ediyor, anıları önünde saygıyla eğiliyoruz. Unutmayacağız. Unutturmayacağız.

   

İşte, Kazım Karabekir Paşa’nın anılarını yazdığı “İstiklal Harbimiz” adlı kitabının 377’ci sayfası:

Mektuplar: Ermenilerin Kürtlere müracaatı

Hamit Bey’in, Ali Merze Bey’in ve Ahmet Haso ve Yusuf Bey’in Huzur-ı âlilerine

      Zat-ı devletleri ile Hüsn-i münasebet meydana getirmek ve bilumum Kürtlerle hal-i sükûnette ve uhuvvette yaşamak bizim en büyük emel ve maksadımızdır. Zat-ı devletlerinizle biz ergeç nihayet dost ve muhip olacağız. Taraf-ı âlinizce de aynı gaye ve fikrin takip edilmekte bulunduğuna kaviyyen ümit varız. Hangi esbap ve hangi avamil bizi ve sizleri yekdiğerimizden uzak bırakıyor.

          Bugün olmazsa yarın, yarın olmazsa öbür gün muhakkak dost ve kardeş olacağız. Bu uhuvveti ve ahengi bizzat ve kendi reyimizle husule getirsek tarafeynin her suretle müstefid ve memnun kalacağı tasavvur buyurabiliyorsunuz. Bizim gayet âlicenap ve asil bildiğimiz Kürt milleti neden dolayı bizimle uzlaşma tarikini tercih edememişlerdir.

            Şu uhuvveti ve biraderliği temin ve takviye etmek üzere bendeleri senelerden beri kesbetmiş olduğum müşahadat ve tecaribe müsteniden zat-ı devletlerine işbu tezkereyi yazmağa lüzum gördüm. Kürt Beyleri, Kürt aşairi ve Kürt milletiyle götürülecek bu uhuvvet cephemizde müstahdem umum Ermeni zabitanı ve ümerası arzu keş ve amadedir.

           Bu satırları anları icra kılınan meşveret ve mülahazat neticesi olarak zat-ı âlilerine hitab ediyorum. Fikir ve nokta-i nazarlarınızı hemen iş’ar buyurunuz. Şeraitinizi bildiriniz. Bendeniz âlicenap beyler sizlerin ve aşairinizin kaffe-i metalibatınızı Ermeni hükümeti namına temin edebileceğimi arz ediyorum. Sizlerin arzu buyurduğunuz menatık ve mahallerde yaşamanızı ve sizlerce icab edecek her türlü suhuletin ibrazını keza temin ve taahhüt eylerim.

            Kürtlerle Ermeniler hiçbir zaman birbirlerinden uzak ve soğuk kalmayacaklardır, işte bu maruzatı cidden nazar-ı itibara alıp bir an evvel görüşmek ve mübadele-i efkârda bulunmak üzere münasip bir vaktin ve münasip bir mevkiin zat-ı devletlerince tayin ve bize tebliğini istirham eder ve kemal-i samimiyetle ellerinden sıkarım. Devletlû Hamit Bey, Ali Merze Bey, Ahmet Haso Bey ve Yusuf Bey hazretleri. 30 Ağustos 1919

                                    Dost ve muhibbiniz

                                 Haçador Ağa      

 

 Kürtlerin Cevabı:

                       Baron Haçador Ağa

           Mektubunuzu aldım. Ermenilerin ağuş-ı İslamiyet’te pek mes’udane idame-i ha-yat ettikleri sırada bile yine makasıd-ı asliyeleri uğrunda hafi ve celi her türlü fenalığı ikadan geri durmamışlar ve ezcümle bu harpte cepheden müsellahan firarla Rus ordularına iltihak etmişlerdir. Bunu inkâr edemezsiniz. Binaenaleyh ihanetleri tamamen ve gaye-i maksatları zahire anlaşılan Ermenilerle İslam-Kürt milleti meyanelerinde uzlaşmak imkânı kalmamıştır.

 Ve beş seneden beri İslamiyet’i mahvetmeye fırsat buldukça nüfus-ı islamiyeyi şiar-ı insaniyete mugayir bir tarzda balta ve süngülerle katil ve muhadderat-ı Osmaniye’ye tecavüz etmeyi mubah gören Ermenilerle Kürt milleti bir araya gelemez.

         Ermenilerin on misline faik olan Kürt milleti Ermeni himayesine giremez ve girmesi imkânsızdır. Evet, biz de kan dökülmesine taraftar değiliz. Fakat cümle-i amaliniz olan nüfus-ı islamiyenin tensiki yolundaki azim ve harekâtınızı var kuvvetimizle men edeceğiz. Ermeniler böyle vahşiyane İslam nüfusunu katletmekle ihraz-ı ekseriyet edemezsiniz. Böylelikle icra-yı hükümet de hiç edemezsiniz. Bizim sizinle hal-i sükûnette yaşamamız şerait-i atiye ye bağlıdır.

         1-  Sulhün tekerrürüne değin Ermeniler Aras nehrinin arkasına yani öbür tarafına geçmelidir.

        2- Iğdır havalisini tahliye ve Kürt milletine terkeylemelidir.

      3- Netice-i sulha kadar hiçbir Ermeni sudan geçmeyecektir. Arzularıyla bu havalide kalacak yerli Ermeniler bizim teşkilat ve emrimize itaat edecektir.

        4- Ermeniler içimizde katiyen silah taşımaya selahiyetli olmayacaktır. Ve Ermeni askeri sulh ün neticesine kadar bu havaliye gönderilmeyecektir.

       5- Aras nehrinin arka cihetinde yani Ermeniler içinde kalan İslam kardeşlerimizin hukuku, canı, malı mahfuz kalacaktır.

      6- Bu şerait kabul ve icra kılındığı takdirde tarafeyn taarruz ve tecavüz etmeyecek ve sulhe intizar eyleyecektir.

             İşte Haçador Ağa Nokta-i nazarımız ve şeraitimiz altı maddeden ibarettir.

            Kabul olunduğu takdirde naire-i harp olunacak, aksi halde tevessü ederek İslam milleti ribka-i esaretinizden kurtulmak çarelerine tevessül ve Cenab-ı Hakk’tan nusreti tazarru eyleyecektir. Bu vesile ile mukabeleten ellerinizi sıkarım Haçador Ağa cenapları. 4 Eylül 1335

Aşiret Rüesasından             Bu Dahi               Bu Dahi                    Bu Dahi

   Hamit Bey                   Ali Merze Bey        Ahmet Haso Ağa      Yusuf Ağa

12:58

 

Yazarın diğer yazıları
Kazım Karabekir Paşa'nın Kaleminden Iğdır'ın Kurtuluşu Şahlar Da Gider, Şahinşahlar Da Yüzbaşılar Köyü Adı Nereden Geliyor? Adım Nerede? Kürt Mona Lisa Keça Kâfroş’un Hikâyesi Okunmaya Değer Bir Yazı Destana Rızgan û Nûrê Baban Mirliğinin Şairi: Salim Şahmeran Efsanesi Artık Köylümüz Köylü Değil! Halk M.Nuri Güneş’ten çeteleri açıklamasını bekliyor (video) Cumhuriyet gazetesi Rektör Gürel'e yanlış yaptığını anladı YALAKALIKTA SINIR OLMAZ Seyyar satıcılardan ne istiyorsun bay başkan? Mehmet Nuri Güneş Beg’in durumu üzerine Evdalê Zeynikê Batıl İnançlarımız Benazir Butto Anısına Saygıyla Irak Kürdistan'ı Bağımsız Artık... Hayaller 15 Mayıs Kürt Dil Bayramı Kutlu Olsun Leyla Kasım 51 Yıl Önce Bugün İdam Edildi Kürtçe’de Sevgiliye Hitap Sözleri (Peyvên Evînî Yên Kurdî) Barışa ve Sanata Adanmış Bir Ömür: Sırrı Süreyya Önder Ünlü Kürt Aşk Destanları Navê Hespên Leheng û Navdarên Kurdan (Kürt kahraman ve ünlülerin atlarının isimleri) 37 Yıl Dönümünde Enfal Jenosidini Lanetliyorum! Sevgiden Bahseden Doyumsuz Şımarıklar Memê Alan Destanı Korku Ve Aşk Halk Hekimliğinden Örnekler Bin Yılların Kürt Efsanesi: NEWROZ Halepçe Asla Unutmayacağımız Kara Günün Adıdır Kadında Cinsel Duygu Yönetimi Heso İle Naze’nin Devasa Aşk Hikayesi Davulcu Eziyetine Katlanmak Zorunda Mıyız? Mela Mustafa Barzani’yi Saygıyla Anıyoruz Bu Yazıyı Her Gün Okuyun Bugün 21 Şubat Dünya Anadil Günü Uyuşturucu Bağımlısı Gencin Anasına Yazdığı Son Mektup! İnönü’nün Doğu Planı: ‘Türkleştirin’ Ağrı Dağı’ndaki Yer Altı Şehirleri Ortadoğu'da Şiddet ve Seks Feqîyê Teyran’ın Papaz Hikâyesi Iğdır'da Sigara Yasağını Dinleyen Yok! Mem û Zin’in Aşkı Iğdır’da Komik Şeyler Oluyor! Ceza Dediğin Böyle Olur! Av. Medet Serhat Anısına Saygıyla... Serdarbulak'taki Rus Kışlası Neden Restore Edilmiyor? Sümerlerin En Ahlaklı Esnafı Kasap Dumuzi'nin Hikâyesi Süleyman Demirel'in Unutulmaz Sözleri Iğdırlı Zifiri Karanlıkta Erzurum Yollarında! Meşhur Agora Meyhanesi'nin Hikâyesi ve Şiiri Sözde Değil, Özde ‘İki Devlet Bir Millet’ Olunmalı Tarihte Kürt İslam Alimleri, Bilim İnsanı, Filozof ve Liderler Korhan Meteor Çukurunu Turizme Kazandırmalıyız Sosyal Medya Bizi Nereye Götürüyor? Bir Kürt Destanı: NEWROZ Unutulmayan acının adı: HALEPÇE Doktor yokluğumuz alarm verirken yeni binaya gerek var mı? '4' Parmak Rabia İşaretinin Anlamını Biliyor Musunuz? Çocuklarınıza Kendi Ulusunuzun İsimlerini Verin Iğdır'da Uyuşturucu ve Ahlaki Yozlaşma Kira Fiyatlarındaki Fahiş Artışa 'Dur' Denilmeli Zengezur Koridoru Açılırsa Ne Olur? Kıyım Sürüyor! Savaş Kaya’yı Erzurum’a Sürdüler Ak Parti İl Başkanı Ali Kemal Ayaz’a Açık Mektup Cantürk Alagöz Kıyımı Sürdürüyor: Ferhat Akkuş’u Aldılar Aşiret Değil Kürdüz... Aşiretçilik Gericiliktir Kayısı Üreticisini Tekeller Zarar Ettiriyor Adil Aliyev Ezbere Konuşuyor Leyla Kasım ve Arkadaşları Unutulmadınız, Unutulmayacaksınız Iğdır ve Serhat Yöresi Kürt Mutfağından Yemek Tarifleri Iğdır İçin Deprem Hazırlığı Ümit Özdağ Iğdır’a Ne Demek İstedi? 14 Mayıs'a Giderken Seçmen Sayılarımız Qazi Muhammed’in Şehadeti ve Vasiyeti Bir Kürt Efsanesi: Newroz Kapanmayan Yara: Halepçe... Iğdır'da 'Önce Yaya' Kuralına Uyulmuyor? Iğdır Depreme Ne Kadar Hazır? TBMM Kayıtlarında 5 Eylül 1962 Iğdır Depremi Raporu Meral Akşener’in Bize Demek İstediği..! Kürtlerin Kurduğu Devletler ve Hanedanlıklar Prof. Dr. Sehîde Îbo’yu Ermeni Derin Devleti Katletti Böyle Hırsızlık Görülmedi! Kürt Kültürünü Çalan Çalana! Kavak İle Kabak Meselesi..! Köylerin Yol Ücreti El Yakıyor Sayın Vali... Havalimanımız Var Ama Uçamıyoruz..! ‘İki Devlet Bir Millet’ Sözde Değil, Özde Olmalı... Ziba ile Muhammed’in Başına Gelenler Iğdır’da Gezilip Görülecek Yerler Demokrasi Şehidimiz 'Medet Serhat Parkı'na Adını Verin! Ağrı Dağı Bize Bakıyor, Biz Ona Bakıyoruz! Kew û Rûvi Kaçak Mazot Satanlar Durdurulmalı ‘Matruşka Ferdi’ Üzerine Hakka ve Halka İhanet Edenler Ağrı Dağı’nda Yeşeren Servetler Melayê Goranî (Molla Gürani) Kimdir? Azeri Analardan Ninniler DAİB Seçiminde Iğdır’ın Adayı Var Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi Ne Getirdi? Dr.Tazegün, Dr.İlhan ve Sağlık Çalışanlarımıza Teşekkürler… Cihazdan Ezan Okutmak Caiz Midir? Bekçiler Uyuyor Mu? Hayırsever İş Adamı Masalı ve Gerçekler Seçmeli Kürtçe Dersi Bir Haktır: SEÇİN Iğdır Yalakalığın Başkenti Mi? REŞO AĞA BAYRAMLIK SORULAR! OLMADI SAYIN VALİ! Avrupa'ya İlticalar Üzerine Elektrik Faturaları Kira Bedellerini Geçti..! Iğdır'da Yönlendirme Tabelası Yokluğu Var..! Futbolda Kara Para Nasıl Aklanıyor? 'Kürtler Camii' Restore Olunca 'Türkler Camii' Oldu..! Aşı Olmada Geride Kalmak Iğdır'a Yakışmıyor Iğdır’daki İntiharların Sebebi Nedir? Sevgi Yolundaki Kapı Kızları..! Pêkenokên Kurdi (Kürtçe Fıkralar) Ferdi Turan Başarılara İmza Atacakmış..! Yakında Her Yer Tertemiz Olacak Leyla Qasım 47 Yıl Önce Bugün Celladına Meydan Okudu Ermenilerin Kafkasya’da Yaptığı Kürt Soykırımı... Halepçe Unutulmayan Acının Adıdır Gelin İle Güveyi Birbirine Kavuşuyor Dımdım Kalesi Destanı Iğdır'da Neler Oluyor? Cegerxwin Kimdir? O Sırrı Öğrenemedi..! *Hüseyin Penahi: Kalbimin Atmasına İzin Verin Ayasofya Kilise Olarak İnşa Edilmiştir Tarih Arapların Türklere Yaptığı İhanet Ve Kıyımları Yazar Derwêşê Evdî Destanı Küstürdüğünüz Sevgiliniz İle Barışmanın Yöntemleri Zembîlfiroş Efsanesi Paniğe Gerek Yok: Başaracağız Kürtlerin Özgürlük Efsanesi: NEWROZ Dengbêj Mukaddes’in İbretlikYaşamı..! Telefonda Neden ‘Alo’ Deriz Biliyor Musunuz? Fedlavi Kürd Devleti Iğdır Barosu Bu Konuya Eğilmelidir Nuh’un Gemisi Ararat’adır Korsan Emlakçılara Kim Dur Diyecek? Albay Uşmakov’un Kaleminden Kürtler (1828-1829) Dilenciliği Biz Meslek Yaptırdık! Soprano Pervin Chakar’ı Tanıyalım Erivan'daki Gök Mescid Üzerine... Belediye Neden Tabela Vergisi Almıyor? Taziye Yemeği Geleneği Sona Eriyor Iğdır Üniversitesinin Bölgeye ve Şehre Katkıları Newroz Resmi Tatil Ve Bayram İlan Edilmelidir Yeni Halepçeler Olmasın Güneşi Kadınlar Doğurur Kıssadan Hisse Bir Hikâye Taziye Yerinde Yemek İkramı Ve Mevlid! Kime Lider Denir? Steve Jobs'un Son Sözleri İnsan Haklarıyla İnsandır Düğün Evi İle Yas Evini Karıştırmayalım..! Ben Organlarımı Bağışladım. Ya Siz? Ağrı Dağı’nın Adı Değiştirilmeli... Özgürlüğün Anlamı..! Nargile Tehlikesi ve Denetimsizlik Kiziroğlu Mustafa Bey'in Hikayesi Sınırımız Yol Geçen Hanı Mı? 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü’nün Tarihçesi Kürt Düşmanlığının Böylesi..! Iğdır’daki Azerbaycanlılar Üzerine… Yerel Seçimlere Doğru Bugün On Ocak Çalışan Gazeteciler Günü Nasıl Da Geçiyor Yıllar Iğdır Valiliği Kömürü Baharda Mı Dağıtacak? Kıyım Sürüyor Tutulmaz Uyuyor SAYIN VALİMİZİN BİLGİLERİNE Iğdır'da Kadının Yaşamdaki Rolü Yapılan İyilikten Daha Çabuk Unutulan Bir Şey Yokmuş

Bu içeriğe yapılan yorumlar (3 Yorum)

3 - Tevfik çekim 08/04/2018

Merhaba Murat bey. Ben bu araştırma yazinizdan dolayi size çok teşekür ederim.Tabiki tarihimiz çok sıkıntılı ve karmaşıkliklarka dolu bir tarihe sahiptir.hâlâ sağlam temeller üzerinde oturmuş sayılmaz. Kürt-Türk islam tarihine bakıldığı zaman bir birine en çok içli dışlı olan bir birini tamamlayan başka bir toplum bulamazsın. Ve buna inanıyorum ki Türksuz Kürt, Kürtsuz Türk olamaz.bir birlerine zarar vermişler ve zarar verdikçe daha da bir birine kenetleniyorlar. Ve be buna anladım ki bu iki toplum elmanın iki yarisidir. Ayirmalarina hiç bir güç yetmez. Benim dedem ( Yusuf Ağa) yazin da da anlaşılacağı üzere iğdir ve tuzlucanın kurtuluşu nda olduğu gibi ülkesi için çok mücadele vermiş ve kardeşi(gor Heso) Hasan Ağa'yi bu uğurda şehit vermiştir. Bütün ölmüşlerimize ve şehitlerimize rahmet diler, Mekânları cennet olur inşallah. Yazı ve araştırmalarına teyit edici olsun diye yazmak istedim .iyi çalışmalar.

2 - aydın çağaç 29/11/2017

bu arada hayırlı kandiller

1 - AYDI ÇAĞAÇ 29/11/2017

Murat kardeşim son 5 yazını çok beğendim.tebrik ve teşekkür ederim.birde teknoloji bağımlılığı üzerine yazalım. eyvallah

Ad, Soyad	*
E-Mail	*
	Kalan karekter sayısı:
Yorum	*
	Güvenlik kodunu giriniz: *
	(* Doldurulması zorunlu alanlar)